Pojęcie „prosumenta” jest doskonale znane wszystkim użytkownikom fotowoltaiki. Słowo to powstało z połączenia dwóch innych – „producenta” i „konsumenta”, a w praktyce dotyczy osób (lub firm), które wytwarzają energię elektryczną na własne potrzeby. Jednak w dobie rosnącej popularności odnawialnych źródeł energii pojęcie to ewoluuje i dzisiaj warto poznać się z jego dwoma kolejnymi odmianami. Kim są prosument zbiorowy i prosument wirtualny? W jaki sposób mogą oni wykorzystać potencjał fotowoltaiki? Sprawdźmy!

Prosument zbiorowy – szansa dla mieszkańców bloków

Jeszcze do niedawna marzenia o własnej fotowoltaice mogły spełniać przede wszystkim osoby, które dysponowały odpowiednio dużą powierzchnią dachu na budynku lub gruntu na terenie posesji. W nieco gorszej sytuacji byli mieszkańcy obiektów wielorodzinnych, którzy, chcąc zamontować kilka paneli PV np. na własnym balkonie, musieli zyskać zgodę wspólnoty lub spółdzielni mieszkaniowej. Nierzadko sprawiało to trudności, a ryzyko odrzucenia wniosku było całkiem spore.

W celu wyeliminowania tego problemu powstała koncepcja prosumenta zbiorowego, a więc mieszkańca budynku wielorodzinnego, na którym zamontowana została instalacja fotowoltaiczna. Dzięki nowym przepisom taka osoba ma możliwość korzystania z energii elektrycznej wytworzonej przez panele PV do własnych celów. W praktyce więc prosument zbiorowy to taki prosument, który wytwarza i zużywa energię z instalacji OZE należącej do budynku wielolokalowego. Moc elektryczna instalacji odnawialnych źródeł energii, nie może przekraczać ustalonej dla tego punktu poboru mocy umownej, nie może być także większa niż 50 kW.

Prosument zbiorowy – od kiedy obowiązuje? Koncepcja została wprowadzona w uchwalonej w 2021 roku nowelizacji ustawy o odnawialnych źródłach energii. Nowe przepisy weszły w życie w drugim kwartale 2022 roku, zaś pierwsza w Polsce instalacja fotowoltaiczna na budynku wielorodzinnym, z której energia rozliczana jest na takich zasadach, powstała w sierpniu 2023 roku (w miejscowości Ryki w województwie lubelskim).

Koncepcja prosumenta zbiorowego to szansa dla osób, które nie dysponują własnym dachem, a które chcą korzystać z potencjału fotowoltaiki. Choć takie rozwiązanie pozwoli najczęściej na produkowanie tylko części potrzebnej energii i zużywanie jej na bieżąco, stanowi ono bardzo duży postęp w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii w naszym kraju.

Prosument wirtualny – wytwarzaj energię poza miejscem, w którym ją zużywasz!

Wspomniana wcześniej nowelizacja ustawy o odnawialnych źródłach energii wprowadziła również inne pojęcie – prosumenta wirtualnego. Zgodnie z definicją ujętą w przepisach jest to:

Odbiorca końcowy wytwarzający energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w instalacji odnawialnego źródła energii przyłączonej do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej w innym miejscu niż miejsce dostarczania energii elektrycznej do tego odbiorcy, która jednocześnie nie jest przyłączona do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej za pośrednictwem wewnętrznej instalacji elektrycznej budynku wielolokalowego, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego, niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, wytwarzanie to nie stanowi ponadto przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.

Mówiąc prościej, wirtualny prosument to podmiot, który może czerpać korzyści z energii odnawialnej w wyniku nabycia praw do określonej części prądu wytworzonego przez instalację, która znajduje się poza jego miejscem zamieszkania. W praktyce również w tym przypadku z możliwości fotowoltaiki skorzystają osoby, które nie mogą samodzielnie przeprowadzić montażu instalacji PV. Mowa tu np. o:

• mieszkańcach osiedli składających się z tzw. domów „bliźniaków”;
• zarządcach i właścicielach biurowców;
• deweloperach;
• administratorach obiektów sakralnych;
• członkach spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych.

Prosument wirtualny energii odnawialnej będzie rozliczał się ze sprzedawcą prądu według cen rynkowych, jednak ze względu na odległość między źródłem wytwarzania a punktem odbioru nie występuje w tym przypadku autokonsumpcja – cała energia trafia do sieci przesyłowej. W efekcie naliczane są opłaty dystrybucyjne, jednak nawet pomimo tego jest to rozwiązanie opłacalne, dzięki któremu niemal każdy będzie mógł korzystać z potencjału OZE.

Prosument wirtualny – od kiedy będzie obowiązywał? Warto podkreślić, że nowe przepisy w tym zakresie wejdą w życie 2 lipca 2024 roku. Od tego momentu będzie można zyskać status wirtualnego prosumenta i korzystać z energii wytwarzanej przez fotowoltaikę „na odległość”.